مقاله پیش رو بر گرفته از کتابی با همین عنوان است که توسط سازمان ایمنی و سلامت (HSE) انگلستان منتشر شده است. مطالعه این مقاله و رعایت نکات آن می تواند ضامن سلامت افرادی که در فضاهای تعمیرگاهی کار می‌کنند، باشد. ایمنی تعمیرگاه از اصول کلیدی در دنیای امروز تجهیزات تعمیرگاهی و صنیع وابسته به آن به شمار می‌آید.
صدمات ناشی از اتفاقاتی که در تعمیرگاههای خودرو می افتد می تواند بسیار جدی و غیر قابل جبران باشد و حتی در مواردی باعث مرگ اپراتور شود. گزارش‌های فراوانی به طور سالانه در مورد این گونه رخدادها ارائه می‌شود که تبعات آن هم متوجه اپراتور و هم صاحبان و مدیران تعمیرگاه‌ها خواهد بود.
رعایت نکات ذکر شده در این سری مقالات ممکن است در نگاه اول پرهزینه به نظر بیاید؛ ولی باید توجه داشت که این موارد می‌تواند از بروز وارد شدن خسارات جبران‌ناپذیری جلوگیری کند.
مهم‌ترین مواردی که باید در حین تعمیرات یک خودرو رعایت شود به صورت زیر خواهد بود:
معایب کار با روغن موتورهای مصرف شده:
ایمنی تعمیرگاه برای اپراتورها و تعمیرکاران جنبه‌های گوناگونی دارد. یکی از اصولی که باید در این باره رعایت شود، اصول استفاده از روغن موتور مصرفشده است. تماس طولانی و مکرر با روغن موتورهای استفاده شده می تواند منجر به صدمات گوناگون پوستی نظیر سرطان پوست شود. پس میبایست تا حد امکان از تماس پوست با این روغن‌ها اجتناب کرد. برای کار با روغن های مصرفشده موتور خودروها که عموماً هنگام تعویض روغن موتور اتفاق می افتد باید مسائل ایمنی مانند استفاده از دستکش یکبار مصرف رعایت شود.
معایب تعمیرات موتور در حالت روشن:
هنگام انجام عملیات عیب یابی بر روی موتور خودرویی که روشن است دود خروجی از اگزوز باعث سوزش چشم‌ها خواهد شد و اثرات بدی بر روی سیستم تنفسی خواهد داشت. بنابراین برای رعایت اصولی ایمنی تعمیرگاه در هنگام تعمیرات موتور، باید موارد زیر را مد نظر داشت.
دود موتورهایی که با سوخت های فسیلی (نظیر بنزین،گازوئیل یا سی ان جی) کار می کنند حاوی مونو اکسید کربن و گازهای سمی میباشد. قرار گرفتن طولانی در معرض این گازها بخصوص زمانی که رنگ آنها آبی یا مشکی است احتمال ابتلا به سرفه و تنگی نفس را به شدت افزایش میدهد. اگر زمان در معرض دود خروجی اگزوز بودن برای دوره های طولانی مثلا 20سال اتفاق بیفتد احتمال ابتلا به سرطان ریه را به شدت افزایش خواهد داد. این در حالی است که زمانی که موتور خودرو سرد است و خودرو تازه روشن شده است اثرات مضر گازهای خروجی از اگزوز بر روی سیستم افزایش خواهد یافت. به منظور جلوگیری از ایجاد آسیب به اپراتور و تعمیرکاران، لازم است از اگزوز فن استفاده شود. با استفاده از سیستم‌های اگزوز فن در فضاهای تعمیرگاهی بسته می‌توان از این اثرات مخرب جلوگیری کرد.
اگروزفن ها باید گاز خروجی از اگزوز را به بیرون از فضای تعمیرگاه و در هوای آزاد هدایت کنند؛ به طوری که امکان برگشت این هوای آلوده به داخل تعمیرگاه وجود نداشته باشد. همچنین باید این هوای آلوده با مهندسی دقیق از فضا خارج شود؛ به طوری که تأثیری بر افرادی که در نزدیکی فضای تعمیرگاه نیز هستند، نداشته باشد. اهمیت ویژه استفاده از اگزوزفن در زمان کار در چال سرویس، بیشتر نمایان می‌شود. باید توجه داشت اعتماد صرف به کاتالیزورهای داخل سیستم اگزوز، در زمان روشن کردن خودرو در فضاهای بسته، به هیچ وجه عقلانی نمی‌باشد. این کاتالیزورها زمانی‌که موتور خودرو سرد است اثری بر روی گازهای خروجی ندارد. در واقع این کاتالیزورها قدرت پاک کردن اثرات سمی گازهایی مثل اکسید نیتروژن را ندارند.
تست ترمز خودروها:
تست و آزمایش سلامت و ایمنی ترمزهای خودرو از موارد بسیار ضروری است که می بایست به صورت متناوب صورت پذیرد. این تست ترمز از موارد کلیدی در به روز بودن فاکتورهای ایمنی تعمیرگاه، به شمار می‌رود. قوانین مختلفی در سطح دنیا برای ارزیابی دوره ای ترمز خودروها قرار داده شده است. در ایران این قوانین، منوط به دریافت کارت معاینه فنی به صورت سالیانه برای صاحبان خودرو وضع شده است.
تست ترمز یکی از اصلی‌ترین موارد در فرایند معاینه فنی خودروها به شمار می‌آید. عملیات تست ترمزها توسط دستگاه مخصوصی که با نام تست ترمز و یا رول تست شناخته می شود، انجام می پذیرد. خطرات گوناگونی اپراتورهایی که عملیات تست ترمز را توسط دستگاه رول تست انجام می دهند، تهدید می کند. لذا رعایت مواردی که در ادامه می آید ضروری است. فرایند کار در دستگاه تست ترمز باید توسط افراد حرفه‌ای و آموزش‌دیده صورت پذیرد. در برخی موارد لازم است از نزدیک‌شدن سایر افراد به دستگاه تست ترمز جلوگیری به عمل آید. رعایت موارد زیر در هنگام استفاده از دستگاه تست ترمز ضروری میباشد.
1- کنترل دستگاه تست ترمز مجهز به کلیدی است؛ که برای کارکردن باید دائما آنرا نگه داشت و به محض رها کردن، دستگاه دیگر کار نکند.
2- باید محافظ هایی در کنار دستگاه تست ترمز نصب شود که از نزدیک شدن افراد به آن جلوگیری کند.
3- هنگامیکه دستگاه تست ترمز کار نمی کند؛ باید آن را با کاورهای محافظ پوشانده شود.
4- مسیر ورود خودرو به دستگاه تست ترمز باید تمیز و خشک باشد. این کار سبب می‌شود تانیازی به تمیز کردن چرخ خودرو و یا دستگاه نباشد. باید در نظر داشت که تمیز کردن دستگاه تست ترمز درحالت روشن بودن آن به هیچ وجه انجام نشود.
5- اگر دستگاه تست ترمز را روی چال سرویس نصب کرده اید، حین کار با دستگاه باید از رفت و آمد به درون چال سرویس خودداری نمود.
موارد ایمنی در نظر گرفته شده در تجهیزات رول تست باید سالیانه توسط افراد متخصص بازدید و تأیید شود.
فرایند سرویس ترمزها:
استفاده از آزبست در تولید لنت ترمز ها از سال 1999 میلادی در سطح دنیا ممنوع شد ولی به دلیل پاره ای از مسائل فنی برای برخی از خودروهای قدیمی استفاده از این نوع لنت ها تا سال 2004 اجازه استفاده داده شد. در عین حال احتمال مراجعه خودروهایی با لنت ترمزهای آزبست دار وجود دارد. آزبست ها برای سلامتی بسیار زیان آور است. البته مابقی عناصر سازنده لنت ترمزها نیز برای بدن انسان مضر هستند. بنابراین افرادی که ارتباط بیشتر برای سرویس ترمز و خدمات مرتبط با آن را به عهده دارند، باید به موارد زیر توجه کنند. فرایند درست نگهداری، تعمیر و سرویس ترمزها فاکتورهای ایمنی را در بخش ایمنی تعمیرگاه به خوبی بالا می‌برد.
-از دمیدن روی لنت ترمز و سیستم ترمز جهت پاک کردن گرد و غبارها خودداری کنید. برای تمیز کردن سیستم ترمز خودرو می‌توان از دستگاه‌های جمع کننده گرد و غبار استفاده نمود.
-لازم است از دستمال تمیز و مرطوب جهت تمیز کردن گرد و غبار استفاده شود و استفاده از دستمال به صورت یکبار مصرف باشد.
تعمیرات سیستم تهویه هوای خودرو و شارژ گاز کولر:
یکی دیگر از اصول کلیدی برای رسیدن به ایمنی تعمیرگاه، تعمیرات اصولی کولر خودرو میباشد. در حال حاضر اغلب خودروهای مورد استفاده مجهز به سیستم تهویه می باشند که برای خنک کردن از هیدروفلوئورکربن ها استفاده می کنند.
این گازها توسط دستگاه شارژ گاز کولر به کولر خودرو تزریق می‌شود. در حال حاضر استفاده از فرئون (R12) به دلیل ضررهایی که برای محیط زیست دارد ممنوع شده است و از سال 1995 میلادی از گاز تترافلوئوراتان (R134a) استفاده می شود. به تازگی گاز جدیدی با علامت R1234yf در برخی خودروها در حال استفاده می باشد. این گاز در اکثر دستگاه شارژ گاز کولر خودروها، به کار می‌رود. هنگام عملیات تعمیر سیستم تهویه خودرو باید به موارد زیر توجه کرد:
- باید دستورالعمل های ارائه شده توسط سازنده خودرو و تأمین کننده گاز کولر مورد توجه قرار گیرد.
- عملیات تعمیر و نگهداری دستگاه کولر خودرو و گاز آن حتما باید توسط پرسنل آموزش دیده انجام شود.
- حتما از تجهیزات تأیید شده و استاندارد برای عملیات تعمیر و نگهداری دستگاه کولر و گاز کولر استفاده شود.
- قبل از هر اقدامی نسبت به نوع گاز داخل سیستم دستگاه کولر خودرو و تطابق آن با دستگاه شارژ گاز کولر خودرو مطمئن شوید.
- مطمئن شوید گازهای استفاده شده در دستگاه کولر خودرو و یا ظروف آنها طبق دستورالعمل های ذکر شده بر روی آن بازیافت می‌شوند.
- به هیچ وجه ظروف نگهداری گازهای دستگاه کولر خودرو را مجدد استفاده نکنید.
- اجازه رها شدن گازهای دستگاه کولر خودرو و دستگاه شارژ گاز کولر را در محوطه ندهید.
- انجام هر گونه عملیات بر روی سیستم تهویه و دستگاه کولر خودرو در روی چال سرویس و یا کنار آن ممنوع می باشد.
- در زمان‌هایی که خودرو تصادف کرده است، این تصور که گاز موجود در کولر خودرو خالی شده است می تواند زمینه‌ساز خطر و ایجاد حادثه بشود. بنابراین قبل از هر کاری باید میزان گاز با گیج های فشار اندازه‌گیری شود.
- در خودروهای تصادفی قبل از هر عملیات تعمیراتی دیگر، ابتدا باید از وضعیت سیستم تهویه هوا و وضعیت گاز کولر خودرو و میزان نشتی احتمالی آن بررسی شود.
- پرسنل یک تعمیرگاه ایمن باید برای مواقع ضروری نظیر زمان نشتی شدید گاز آموزش دیده باشند.
- استعمال دخانیات، جوشکاری و یا سایر عملیات هایی که گرما ایجاد می کنند در حین عملیات تعمیر سیستم تهویه و سیستم کولر خودرو ممنوع می باشد.
- هنگام کار با گاز کولر خودرو و تعمیر سیستم تهویه و دستگاه شارژ گاز کولر خودرو، باید از عینک مخصوص و دستکش استفاده شود.
